Nhà thơ Nguyễn Bắc Sơn
Năm 1980, khi công tác tại Phan Thiết, tôi được quen biết
và gần gũi Nguyễn Bắc Sơn. Ngày ấy,
mỗi buổi sáng chúng tôi gồm: Mai Sơn, Mai Phong, Đỗ Quang Vinh... được gặp anh
thường xuyên khi uống cà phê tại Du Lịch Thuận Hải trên đường Trần Hưng Đạo.
Chúng tôi được ngồi nghe Nguyễn Bắc Sơn nói chuyện. Với vầng trán rộng thông
minh, đôi mắt tinh anh và cặp tai to, vểnh, Nguyễn Bắc Sơn với kiến thức uyên
thâm, anh có những nhận xét tinh tế về cuộc sống hiện tại, thi ca. Chúng tôi ngồi
yên, say mê nghe người anh lớn nói chuyện về "Ba ngàn thế giới"...
Sau đó, nhiều năm, chúng tôi không còn gặp được và ngồi uống cà phê cùng
anh. Mãi đến năm 1985, bất chợt tôi gặp lại anh tại La Gi. Lúc này, trông anh
có vẻ ngoài lôi thôi và "bụi" hơn xưa. Gặp lại anh, chúng tôi mới biết: Suốt trong nhiều năm qua, anh thường
đi lang thang. Có khi từ Phan Thiết anh đi cả tháng trời, lúc thì ở Tà
Cú, lúc Tà Mon, lúc Suối Đó... không về nhà, làm cho gia đình anh rất lo lắng.
Nhiều khi, bạn bè tìm được gặp anh, đưa anh về Phan Thiết, nhưng nửa chừng anh
lại không theo xe đò về, tiếp tục lang thang. Dạo này anh thường nói nhiều, cũng có lúc ngồi im, râu tóc bơ phờ,
điểm bạc, trông dáng vẻ khác người. Nhiều người vẫn yêu mến anh, nhưng cũng có
người thầm nghĩ anh không bình thường, Nguyễn Bắc Sơn “ chập” !. Chúng tôi biết từ sau năm 1975 anh không còn
làm thơ như trước và thường trốn gia
đình đi lang thang không định hướng.Bạn bè thương anh,có người tặng anh một ít tiền ,để anh cà
phê, đi xe …Nhưng khi, gặp người nghèo khó, anh liền móc túi, tặng lại cả, thế
là anh rổng túi. Nguyễn bắc Sơn không bao giờ quan tâm đến chuyện tiền bạc!
Đến năm 1995,
nhà văn Đoàn Thạch Biền và bạn bè yêu mến anh đã tập hợp thơ của anh in và phát hành tập: "Ở đời
như một nhà thơ Đông phương". Điều này làm anh và những người yêu thơ thấy
đời ấm lòng. Tôi còn nhớ lần gặp anh trong quán cà phê, nghe anh nói nhiều
chuyện mà thực sự không ai hiểu anh đang nói gì, có người lo lắng cho thần kinh của anh, nhưng chính lúc
ấy có một ông đưa anh tập bản thảo thơ nhờ anh viết nhận định. Nguyễn Bắc Sơn đọc
nhanh qua, chớp mắt anh lục trong túi áo lấy ra tờ giấy lộn và viết nhanh một
bài thơ đưa cho người bạn:
"... Rừng sơ nguyên, mộng nguyên sơ
Đại Bi sư tử mần thơ động tình
Vốn xưa
trái đất đồng trinh
Bây giờ quẫy cựa một mình đồng hoang
Thơ mi tiếng vọng
rú ngàn
Như
con nai tía như chàng du côn
Đọc xong tưởng "Lá hoa cồn"
Trôi ngoài Nam Hải, gác cồn Biển Đông..."
(Trích tựa tập
thơ: "Rừng sơ nguyên" của Trần Yên Thảo)
Nhiều người trợn
tròn con mắt cảm phục anh, riêng ông bạn già thì mừng như bắt được của quý khi nhận bài thơ của Nguyễn Bắc Sơn. Ai dám bảo Nguyễn Bắc
Sơn không bình thường? ... Và
chúng tôi nhớ mãi hình ảnh lang thang lếch thếch của Nguyễn Bắc Sơn với nhiều u uẩn trong những chiều anh
ngồi một mình bên Suối Đó. Mãi đến khi chúng tôi được đọc bài thơ "Cha và con" của anh, lòng
bất chợt chùng xuống và yêu anh vô cùng. Nhiều thế hệ đã đồng cảm và thấy mình
trong thơ Nguyễn Bắc Sơn …:
"...Cái ngu đần của kẻ thông minh
Là Cái đó chính là Cái đó
Bố qua đời đúng năm năm
Tôi viết bài thơ này
Để tâm sự cùng một người khuất núi
Thuở sinh tiền
Ông rất thương tôi
Và tôi rất thương ông
Nhưng hai chúng tôi
Đúng là hai người đàn ông có bề ngoài lãnh
đạm
Bố tôi ước mơ làm
cho loài người sung sướng
Và thế là ông từ tuổi thanh xuân
Cùng bạn bè đi làm cách mạng
Ông làm cách mạng chừng nào
Thì loài người càng thêm sặc máu
Tôi ước mơ cõi đời tốt đẹp
Và thế là tôi làm
thơ ca tụng loài người
Tôi càng ca tụng chừng nào
Thì loài người càng xấu xa chừng nấy
Bi kịch của bố con tôi
Là bi kịch của hai thằng tây đen
Cùng đi kiếm con mèo đen
Trong đêm đen mù mịt
Các vị thánh hiền thời xưa
Bảo thế giới loài người
Giống như chiếc đuôi cong
Của loài chó
Chúng ta là những đứa trẻ con
Chổng khu vuốt chiếc đuôi này cho thẳng
Vuốt cho thẳng rồi
Thả tay ra là nó cong trở lại
Nếu mỗi chúng ta có làm điều gì tốt đẹp
Chẳng qua là để
phát huy một tấm lòng son
Còn trái đất cứ
ngày đêm sáng tối
Thịnh đã rồi suy
Suy rồi lại thịnh
Bố ơi
bố đã ra về
Con ở lại làm thơ
và chữa bệnh
Chúng ta đến nơi này để phát huy một tấm lòng
son
Thành hay bại chỉ
là chuyện vặt.
..."
Nguyễn Bắc Sơn
không ngừng trăn trở về cuộc sống, nhiều người trong chúng ta ray rức và thương
anh nhiều khi đọc những dòng thơ anh viết cho con anh:
"Ba không cực lòng khi bị đời khinh rẻ
Con đường ba đi đã
chọn từ lâu
Nhưng
khi nhìn những đám hoa râm trên đầu tóc nội
Ba đã khóc thầm khi
nghĩ đến mai sau
Rồi mai mốt khi các
con đã lớn
Hãy tìm trong trang
nhục sử Việt Nam
Ðể thấu hiểu vì sao
ba khổ cực
Vì sao nên đất nước lầm than."
Chúng tôi vỡ vạc ra nhiều điều. Bài thơ như là một lời tâm sự và là thực trạng hoàn cảnh
, nỗi lòng của Nguyễn Bắc Sơn. Chúng tôi hiểu vì sao suốt những
năm dài anh đi lang thang và có những chiều buồn u uẩn. Phải chăng anh bị chấn
động tâm lý? Chúng tôi lại liên tưởng
đến Bùi Giáng, Phạm Công Thiện, Nguyễn Tất Nhiên, Hemingway... Khi những thiên
tài, những nghệ sĩ gặp những chấn động tâm lý trong cuộc sống thường đi lang thang, hay đi tu, thậm chí có
người tự tử!... Và, chúng tôi hiểu vì
sao Nguyễn Bắc Sơn - anh có những
chiều u uẩn và những tháng ngày lang thang vô định. Mãi đến những năm
sau này anh mới trở về sống bên mái ấm gia đình trong tình yêu thương.
Nguyễn Bắc Sơn
từ trần vào ngày 4 tháng 8 năm 2015 tại Phan Thiết trong sự tiếc thương của gia
đình, bạn bè và những người
yêu thơ anh.
Năm 2014, nhà
văn Nguyên Minh đã thực hiện tạp chí Quán văn với chuyên đề chân dung
thơ Nguyễn Bắc Sơn. Lúc này, sức khỏe anh đã yếu hơn trước nhưng anh rất vui và ấm lòng trước tình nghĩa của bạn bè và những
người làm văn chương dành cho anh.
Điều này chứng tỏ thơ hay sẽ sống mãi với đời.
Chúng tôi còn nhớ vào năm 2013, Nguyễn Bắc Sơn đã viết tặng
Hoàng Minh Tuấn - người bạn nhỏ của
mình một bài thơ:
"Con chim ăn trái Bồ đề
Còn anh rụng xuống cõi mê cuối đời
Mây bay đùa giỡn trắng
trời
Một chàng thy sỹ
ráng ngồi ngắm mây
Bệnh già chào đón vẫy
tay
Linh hồn cũng sắp
thành mây về trời
Ngồi nghe biển sóng
xa rời
Anh em ở lại cõi đời
cho vui."
Đi qua những thác ghềnh, trải qua những vui buồn, mật đắng
của cuộc sống, Nguyễn Bắc Sơn đã an nhiên với cuộc đời. Bài thơ như một lời chia tay cuộc đời với một tâm thế
thanh thản, đạt đạo của một thi sĩ đích thực.
… Đến bây giờ,
Nguyễn Bắc Sơn đã đi vào cõi an nhiên được 3 năm. Mỗi lần , lên đỉnh gió
Tân An – nơi anh đã từng đến trong những ngày đi lang thang, nhìn "mây bay
đùa giỡn trắng trời", chúng tôi lại nhớ về hình ảnh u uẩn của Nguyễn Bắc Sơn ngày xưa ngồi trên đồi sim tím chiều
hoang biền biệt !...
La Gi, 11/10/2017
LÊ NGỌC TRÁC
Theo
VCV
