Nhà thơ Trương Gia Hoà
Gia Hòa lặng lẽ, nhưng lại là một người hài hước, lạ
thay.
Văn của chị cũng vậy lặng lẽ mà duyên dáng. Đâu đó trong
từng câu chữ có cái gì cứ dắt người ta đi. Quá khứ, tương lai, hiện tại... những
câu chuyện tùy dòng thời sự. Những câu chuyện tưởng như không có gì để nói, qua
ngón tay chỉ của Gia Hòa, ta chợt thấy sự cạn cợt của mình. Nhưng không vì điều
đó mà ta mặc cảm. Ngược lại còn thấy thú vị, thấy biết ơn (không lớn lao đâu) vì
hình như tác giả vừa cho ta một cái giật mình. Giản dị thôi, như là câu hỏi
cũng là tên của một bài viết: Phụ nữ thì ngồi ở đâu? Thú vị
ngay từ cách đặt vấn đề cho đến cách tiếp cận nhẩn nha. Để rồi ta nhận ra sự vô
tâm của mình, để rồi ta bối rối tự hỏi "chỗ của mình ở đâu". Để rồi
ta nhận ra một điều đơn giản lắm: "chỗ của một người phụ nữ, không thể
tính bằng thời lượng họ ngồi nơi đó. Chỗ của một người phụ nữ, phải là nơi mà
khi ở đó, từng phút giây trôi qua trong tâm khảm họ, là nhẹ nhàng!".
Không thể nói hết cái tinh tế và nữ tính trong góc nhìn của
chị. Một cái tin điện đã về với người dân đảo Lý sơn, ai cũng có thể bỏ qua cái
tin ấy, bởi nó không phải là chuyện của mình. Nếu có người nào đó để tâm, hẳn
là một các tặc lưỡi, chà vậy bao lâu nay người ta sống ra sao? Nhưng Gia Hòa đã
dẫn ta đi theo lối khác, để chợt thấy lại cả một trời ấu thơ: thuở theo
ông làm các loại đèn, thuở học bài bên ngọn đèn hột vịt, anh em chơi trò ăn lửa,
thời của bình ăc quy... câu chuyện về sự phụ thuộc, mâu thuẫn muôn đời về sự yếu
ớt và mạnh mẽ... Nhưng trên hết là những một câu chuyện. Chuyện người cậu từ nước
ngoài về chịu tang mẹ, đêm lệch giờ không ngủ được, một mình lục lọi trong kho
tìm chai rượu đẹp nhất làm một cây đèn dầu để trên bàn thờ mẹ. Chỉ một hình ảnh
đó thôi, đủ biết quá khứ mạnh mẽ đến thế nào, tình cảm chảy trong lòng ta ra
sao? Ai biết được cho đến khi có một điều gì đó nho nhỏ thắp lên.
Lạ là giữa những điều u hoài, nhung nhớ ấy lâu lâu người
ta lại phá lên cười vì một câu tưng từng hài hài: giữa cái nhớ nhung những ngọn
đèn không tắt, bật cười vì một câu của chị khi nói về điện: Điện làm ba nén
nhang thắp suốt bốn mùa. Điện làm tỏa hào quang những nhân vật vốn đã rất nhiều
hào quang. Điện năng là quyền năng. Ông mặt trời nhiều khi cũng nhíu mày: “Tao
cũng nể mày ghê á điện!”
Vậy đó đang từ một câu chuyện đậm mùi hoang liêu cô tịch,
tâm linh với một chuỗi dằng dai những kỷ niệm, thoắt cái thấy chị thoát ra kể tỉnh
queo một chuyện cười (ra nước mắt). Vâng tôi đã có mặt là một
câu chuyện như vậy. Tác giả dẫn ta đi bằng sự ngậm ngùi của chiếc ghế trống
dành cho người ông của mình mỗi khi cả nhà cùng coi Tây du ký. Bằng tình yêu của
bà, tình yêu của cháu, của gia đình,"ông có mặt, bất chấp cách chia của đất
trời, của âm dương sinh tử".
Tập tản văn Đêm nay con có mơ không? của
Trương Gia Hoà
Tác giả thủ thỉ: "khi chúng ta yêu ai người đó luôn
có mặt, bằng kiểu này hay kiểu khác, luôn luôn". Và ngay liền sau đó là những
sự có mặt làm người ta nửa cười nửa mếu: sự có mặt khá là lố bịch, vi phạm
không gian riêng tư của người khác (thậm chí là vợ chồng cũng cần phải giữ gìn
sự riêng tư của mỗi người), sự có mặt rất không văn hóa, sự có mặt độc ác, ảnh hưởng
đến bình an của người khác, sự có mặt hèn nhát...
Đó là sự duyên dáng thú vị khi đọc Gia Hòa.
Đọc Gia Hòa, không hiểu phía sau sự dịu dàng lặng lẽ vén
khéo ấy, chị chứa bao nhiêu câu chuyện trong lòng mình. Lúc vui lúc buồn, lúc
nhớ lúc thương, cả lúc mỉa mai và châm biếm... những câu chuyện, những con người
cứ làm người khác nhung nhớ. Thậm chí là ám ảnh. Như người ông thợ mộc của chị,
sản phẩm, tôi thích nghĩ đó là tác phẩm, cuối cùng ông làm là... hai chiếc áo
quan dành cho ông và bà. Đó là gì nếu không phải tình yêu - tình yêu của hai
giọt sương già - tên một tạp văn khác trong tập của chị.
Nhiều năm trước có một người kể cho tôi nghe có một cậu
bé gom hết tiếng phong linh vào một chiếc hộp và cậu ấy cứ sợ một ngày chiếc hộp
vỡ toang vì chất chứa.
Những câu chuyện của Gia Hòa làm tôi nhớ đến cậu bé chất
âm thanh của những chiếc phong linh vào chiếc hộp. Một ngày chiếc hộp vỡ thật
và những âm thanh cứ lấp lánh leng keng bay lên trời...
Gia Hòa cũng chất câu chuyện của mình cũng trong một chiếc
hộp hình tim. Và dành cả đời để ngắm nghía lắng nghe nó. Chị đã chọn một ngày mở
chiếc hộp ấy ra bằng cuốn sách mà bạn đang cầm trên tay. Để bạn có thể lắng
nghe những âm thanh lấp lánh ấy cùng chị.
Chị phải kể với bạn đọc thôi... vì làm sao giấu được âm
thanh!
TRẦN LÊ SƠN Ý
(Lời tựa tập Đêm
nay con có mơ không?)
_______________________________
Nhà thơ Trương Gia
Hoà sinh ngày 13 tháng 5 năm 1975, quê quán ở Trảng Bàng, Tây Ninh. Tốt nghiệp
Khoa Ngữ văn - báo chí Đại học Khoa học xã hội và nhân văn Thành phố Hồ Chí
Minh.
Trương Gia Hoà từng
làm việc ở Nhà xuất bản Văn Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, báo Sài Gòn Tiếp
Thị, Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh.
Hội viên Hội Nhà văn
Thành phố Hồ Chí Minh năm 2010.
Tác phẩm đã xuất bản:
- Sài Gòn thềm
xưa nắng rụng (tạp văn), NXB Văn Hoá Văn Nghệ 2017
- Đêm nay
con có mơ không? (tạp văn), NXB Văn Hoá Văn Nghệ 2017
- Sóng sánh
mẹ và anh (thơ), NXB Văn Nghệ 2005
Giải thưởng văn học:
Tặng thưởng Hội Nhà
văn Thành phố Hồ Chí Minh năm 2017 cho tập Đêm nay con có mơ không?
