Lâu rồi mới trở lại Tây Nguyên và cũng từ lâu tôi chưa
được đọc thơ của những người sáng tác trên phố núi. Lần này, quả thật may mắn
khi gặp Đào An Duyên, cô giáo trên đất Gia Lai tặng tôi tập thơ “Ngày đã qua”của
chị. Tập thơ đằm thắm và rất duyên như chính cái tên của tác giả nơi núi rừng
Tây Nguyên hùng vỹ mà không kém phần mơ mộng,đôi lúc không bình yên này.
Nhà thơ Đào An Duyên tại Ngày Thơ VN 2017 ở Pleiku,
Gia Lai
“Ngày đã qua”của người viết trẻ, nhà thơ Đào An Duyên thực
sư lôi cuốn tôi bởi những bài thơ trong xanh man mát hương rừng, bạt ngàn gió
núi, có lúc lại thổi bốc lên như cơn lốc cuồng nhiệt của tình yêu, rồi lắng xuống
như nốt trầm của bản nhạc không lời, rọi vào nỗi đau của chia li. “Ngày đã qua”
để lại ấn tượng đẹp mà lãng mạn tình tứ, khúc chiết với tấm chân tình. Đào An
Duyên đã gửi vào “Ngày đã qua”những ký ức một thời lãng mạn, một thời nông nổi,
những buồn vui rong ruổi trên suốt chặng hành trình. Chị rời xa làng quê “Thái
Bình tự bao giờ,” để đi về phía bóng cây Kơnia, tìm bóng
ngả che ngực em mà lôi cuốn người đọc thao thức trước những bài thơ
như thay lời muốn nói. Ta hãy đến với Đào An Duyên qua những
bài thơ trong tác phẩm “Ngày đã qua” của chị.
Ta đem thơ thả về trời
Thinh không vọng lại một lời trong xanh.
(Độc hành)
Trong cái khoảng mênh mông ấy, có một kẻ độc hành phiêu
lãng với nửa niềm vui:
Nửa niềm vui cũng sum vầy
Nửa hạnh phúc đủ lấp đầy tim đau
Chợ đời họp chốn mai sau
Buồn vui gửi lại nơi nào nhân gian
(Chợ đời)
Chị làm thơ cho ai, hay cho mình mà như có điều gì phảng
phất một cuộc chia li hình như được báo trước. Nửa niềm vui, nửa hạnh phúc, một
phần buồn vui gửi lại chợ đời, chẳng bán, chẳng mua. Và rồi lại hát ru giữa bầu
trời hiu hắt,với nỗi buồn lành lạnh bởi từ yêu mà chỉ có nửa vần thôi:
À ơi… ru những mong chờ
Cớ sao con nhện giăng tơ giữa chiều
Lời buồn nhói nửa vần yêu
Rồi thả giữa một phương hiu hắt người
(Ru
mùa)
Thơ Đào An Duyên viết trong thời gian“Ngày đã qua” là tự
khúc ru mình, cả tháng ngày sinh nhật, đọc thơ chị ta thấy cái thân phận phụ nữ
mong manh kể cả trong ngày thu trong xanh, sớt qua chút lạnh, cho ai đó có ngày
nuối tiếc:
Cây bàng cuối phố câm lặng
Trút những chiếc cuối cùng
Lá tặng em
Ngày sinh tháng chín
(Cho ngày sinh)
Và rồi:
Người về nhặt lấy ăn năn
Mùa thu cũ mãi xa xăm cuối trời
(Mùa xưa)
Khi Đào An Duyên viết về mẹ, mẹ lắng sâu một hồn quê thân
thương diệu vợi, một thân phận đơn côi, một góc vườn tuổi thơ như con ốc, con
cua trên cánh đồng năm tháng:
Con ốc nhỏ cuộn vào lòng xa vắng
Tuổi thơ con chân nứt nẻ rạ rơm
Cay xót mắt giọt mồ hôi tháng sáu
Mẹ ở đồng về mùi cơm mới dẻo thơm
...
Và: Trước sông mẹ chiều nay con gặp lại
Chợt xót lòng thương mùa hạ mồ côi
(Trở về dòng sông mẹ)
Và rồi mùa đông về, cái lạnh tái tê khi qua hình ảnh mẹ của
nhà thơ cũng phải ấm nồng bởi mẹ là người nhen lửa:
Mùa đông mẹ ngồi nhóm lửa
Mắt con cay một triền sông
Mùa này rực vàng hoa cải
Mong manh sợi khói đốt đồng
Rồi:
Mùa đông con về bên mẹ
Nhóm lên kí ức thơm nồng
(Mùa đông bên mẹ)
Những câu thơ trong hai bài thơ “Trở về dòng sông mẹ”và “Mùa
đông bên mẹ” đã khắc họa một tấm chân tình, một hình ảnh người mẹ Việt Nam
suốt đời tần tảo vì con, dù có buốt lạnh đến đâu, buồn đau đến đâu, khổ hạnh
như thế nào khi ta về bên mẹ, như mẹ ngồi nhóm lửa, như ký
ức thơm nồng. Ở cái làng quê xưa ấy, chất chứa nhiều kỷ niệm tuổi thơ,
chị mang theo thời xa vắng ấy vào với Tây Nguyên, nơi những con đường phố núi
ôm ấp nhiều hoài bão, ước mơ trên những bạt ngàn dã quỳ rực vàng như thế, dẫu
đêm đã tắt mặt trời. Phố núi mờ sương huyền ảo, nhà thơ viết về
vùng “Đất nước đứng lên” với một tình yêu lãng mạn như gió
ưỡn ngực trần dốc đứng, đậm chất Gia Lai.
Pleiku đêm rất lạ
Phăm phăm gió ưỡn ngực trần dốc đứng
Để rồi:
Mắt em Biển Hồ thăm thẳm
Thênh thang mời gọi khôn cùng
(Về
Pleiku)
Tất cả cái ngực trần dốc đứng ấy ta hình
dung ra một thiếu nữ Tây Nguyên quyến rũ biết nhường nào, họ đi về phía tình
yêu mãnh liệt, tha thiết đầy rung cảm, chấp nhận tất cả để yêu. Nhà thơ nhớ đến
cái ngày đã qua của một lần Hà Nội, cái ngày đã qua của phố nhỏ riêng em và cái
ngày đã qua của lúc chia xa trong đêm Hà Nội. Có những điều không bỏ đường
cũng ngọt, câu thơ sóng sánh, sâu sắc ẩn chứa bao điều rung cảm, khiến
cho người đọc phải tự liên hệ đến lời yêu thương, những nụ hôn tuyệt tác và ngọt
lịm đến lạ thường, chỉ có trong hương vị của tình yêu:
Đêm Hà Nội lặng im trong xanh
Có những điều không bỏ đường cũng ngọt
Em xa rồi anh làm sao biết được
Mưa
đưa em về phố nhỏ riêng em
(Phố nhỏ riêng em)
Cái phố
nhỏ ấy không phải là phố nữa, mưa đấy nhưng đâu phải là mưa thật.Phố là em và
mưa của nhà thơ như vậy,Nhà thơ đã lượng hóa hình tượng trong cuộc chia tay có
một điều gì Hà Nội. Phải nói rằng, Đào An Duyên với thơ tình nó như một liều thuốc
an thần vỗ về cho con tim bớt đi thổn thức, bớt đi cái dùng dằng, lắng sâu vào
giấc chiêm bao, cho nên thơ tình của chị đằm thắm, không hờn giận và xem như một
món nợ đời, bởi tình yêu là duyên nợ, âu cũng là số phận...
Em lỡ
một chuyến đò ngang
Tiễn
người yêu mình cập bến
Duyên
mình em đành lỗi hẹn
Ký
vào tim khất nợ tình...
(Khất
nợ tình)
Chính
cái duyên nợ ấy mà thơ tình Đào An Duyên lạc quan tình tứ, dù những ngày qua
đâu phải mặt trời của em và ánh trăng rằm đẹp đẽ. Chính sự lạc
quan yêu đời ấy, nên mới có một Đào An Duyên viết thơ tình đầy cảm xúc lắng
sâu, không ngoa ngữ và nhất là không ủy mị. Một cây viết nữ chấp nhận phần đơn
lẻ về mình, bởi nhân văn của người cầm bút ở trong cái tâm thi ca của chị. Những
khổ thơ dưới đây đã khẳng định sự lạc quan yêu đời ấy, bởi ở đời có biết bao thế
hệ học sinh lớn lên luôn dõi theo người đưa đò qua bến xưa. Chị có nhiều bè bạn
thấu hiểu, cùng sẻ chia cảm xúc, nỗi niềm buồn vui cùng chị.
Mai
em về thành phố sương mờ
Lời
hát gửi anh quyện mây giăng núi
Ngàn
lời em chưa kịp nói
Hạnh
phúc trên tay mười ngón thần tiên
Và:
Đỉnh
núi ngàn năm mây trắng lững lờ
Ngọn
đèn trong em sáng như chưa bao giờ sáng thế
Không
phải ánh hào quang nơi thành phố
Mà
ánh sáng thắp lên từ đỉnh núi mây mờ
(Phía đỉnh mây mù)
Xin tạm
dừng ở đây với đôi lời cảm nhận về một tập thơ hay của một người viết trẻ.
Trong cái thời buổi người ta say sưa tìm kiếm tiền bạc, có ít người để ý đến những
giá trị nhân văn và có mấy ai dành thời gian đọc hết cả tập thơ. Thế nhưng vẫn
có những phụ nữ yêu thơ, làm thơ, điều ấy đã gieo vào tôi cái cảm xúc lạ lùng,
bâng khuâng khi đọc thơ Đào An Duyên như vậy. Đây là tập thơ đầu tay nhưng Đào
An Duyên với lối viết chắc tay, với ngôn ngữ hình ảnh đa sắc thái, tạo nên sự lắng
đọng, in vào tâm khảm người đọc dễ nhớ, dễ nghe, dễ đồng điệu qua cái tâm của
nhà giáo dạy văn học. Xin trích những vần thơ của Đào An Duyên thay lời kết cho
bài viết này:
Ngày
tôi đã yêu anh
Là
cái ngày còn mãi
Sỏi
cũng buồn khắc khoải
Tự
mình lăn vào nhau
(Ngày đã qua)
Để rồi:
Câu
hát cũ lạc đường không tìm thấy
Giấc
mơ xưa mây trắng thiên thần
Con
sóc nhỏ mắt xoe tròn ngơ ngác
Giữa
đồng chiều lặng lẽ nhặt mùa xưa
(Mây trắng mùa
xưa)
Ngày đã
qua khép lại rồi. Thời gian đã trôi vào dĩ vãng. Tôi tin rằng ngày mới đang bắt
đầu từ ngày hôm nay với Đào An Duyên, thơ chị sẽ có nhiều biến đổi với niềm vui
đang chờ phía trước. Âu cũng “là cái ngày thôi nhớ”. Bằng “những ngày
đã qua”...
Gia Lai - TP Hồ Chí Minh những ngày cuối năm 2016
NGUYỄN VŨ QUỲNH
Theo NVTPHCM
