Với “Hai vệt nắng
chiều”, Xuân Trường như đang cố níu giữ những mảng hồi quang và ông đã như
thoát khỏi mình, thoát khỏi những rào cản thế tục để trải hết lòng mình, đặng
làm tròn chức phận của một thi sĩ: Ra
ngoài tử biệt sinh ly/ Văn chương góp một chuyến đi vô cùng...
Nhà thơ Xuân Trường
Trong “Hai vệt nắng chiều” (Nhà xuất bản Hội Nhà văn tháng
9 năm 2018), Xuân Trường ưa dùng hai từ “hành trình” và “mằn mặn” (đôi khi là mặn
mà hoặc mặn) trong những cảnh huống khác nhau và mang màu sắc tâm trạng khác
nhau. Có thể tạm thống kê: “Dìu dặt một hành trình” trong “Huyền cảm sông Hàn”;
“Hành trình hun hút” trong “Chiều Ái Nghĩa”; “Hành trình cơm áo” trong “Chiều
quê”; “Xa xứ một hành trình” trong “Về Khánh Hòa”; “Đôi vai hành trình” trong
“Trưa Dầu Tiếng”; “Gió sương hành trình” trong “Viết cho Lưu Ba”... và “Mằn mặn
gió Thanh Khê” trong “Trưa Đà Nẵng”; “Gió Tam Thanh đang mằn mặn” trong “Mưa hạ
Tam Kỳ”; “Biển mặn vào ta thoang thoảng ca dao” trong “Huyền cảm sông Hàn”;
“Gió vẫn mặn hoàng hôn quanh chỗ ta ngồi” trong “Hoài niệm”; “Gió Mỹ Khê mằn mặn
bước ta về” trong “Ký ức sông Hàn”; “Em mặn mà hơn xưa” trong “Nhớ An Khê”; “Nước
mắt mặn cả chiêm bao” trong “Lần xuân bảy chín”; “Nghe nước mắt mặn mềm lên kỷ
niệm” trong “Viết cho nhà thơ Thanh Tùng”...
Gộp tất cả những hành trình ấy và những mằn mặn ấy, độc
giả có thể dễ dàng nhận ra một kết quả. Đó là một Xuân Trường ưa xê dịch, ưa
bôn ba để trải nghiệm cùng đời sống, để chìm đắm và ngộ ra mùi vị của đời sống.
Đó cũng là những bước chuyển động trong hành-trình-mặn hết mình mang hơi thở
nhân sinh và thấm đẫm hương vị nhân sinh.
Với một người làm thơ, sự “mở ra” và “hướng tới” như vậy,
là rất đáng trân trọng. Chúng như hành trang quý giá khi đến với thơ và gặp thơ
trong những khúc quanh vô thường của mỗi đời thơ. Điều đáng mừng là cả sự “mở
ra” và cả sự “hướng tới” đều chân thành, say mê và riết róng đến độ.
Đó cũng là hành trình giằng xé giữa cái đã qua và cái
đang diễn ra, mà ở trong đó đã bao hàm sự dấn thân tất yếu không tránh khỏi, mà
sau chót là cái bây giờ và cái ngay ở đây: “Bình minh và hoang hôn chất vấn
nhau trong ta dữ dội/ Nên để ta già hay trẻ - chút nữa đây/ Thôi thì ta cứ chấp
nhận những niềm vui/ Mà trời đất cho ta chặng cuối của hành trình lang bạt...”
(“Trưa Đà Nẵng”)
Đó là hành trình không chỉ nhận thấy mà cảm thấy, không
chỉ bằng cái thính giác, cái thị giác...mà bằng cái toàn giác: “Ta thở mùa bằng
những hơi trầm lắng/ Im lìm nghe quê hương qua thớ thịt làn da...” (Huyền cảm
sông Hàn)
Tập thơ “Hai vệt nắng chiều” của Xuân Trường
Đôi khi, tác giả hướng tới hư không và không phải để đối
thoại với hư không mà độc thoại với chính mình, với những gì một đi không trở lại,
với những gì “không có gì hai lần” theo quan niệm của nữ sĩ Ba Lan W. Szymborska
– Giải Nobel văn chương 1996: “Tôi rót chiều đầy một ly không/ rồi nâng lên chạm
vào mênh mông nỗi nhớ/ tuổi thơ hiện về, tôi gặp lại tôi xưa...” (“Chiều quê”);
“Rót chiều đấy một ly xuân/ Nâng lên tôi lại ngập ngừng mời tôi” (“Chiều xuân uống
rượu một mình”); Gió vẫn mặn hoàng hôn quanh chỗ ta ngồi/ Tựa vào chạng vạng
hoàng hôn một mình ta nghe biển (“Hoài niệm”).
Đây là những câu thơ tuy bảng lảng thi sĩ nhưng cũng máu
thịt đến tận cùng, hầu như không bị chi phối, tác động của ngoại cảnh. Chúng
như cháy lên, được sinh ra một cách tự
thân, từ một sự hướng nội theo cách hốt nhiên mà như thế, mà nên thế, không cần
nói thêm gì nữa.
Nhiều lúc, dù Xuân Trường “lưu lạc áo cơm trắng bờ năm
tháng” (“Ký ức sông hàn”), “chạm vào nợ cũ vẫn còn áo cơm” (“Tiếng đêm”) mà vẫn
yên lòng “tựa bờ chiều ta tìm lại ra xưa” (“Giữa Sài Gòn lưu đọng một Quy
Nhơn”) để “tươi xanh” cùng “miền ký ức nôn nao” (“Mưa hạ Tam Kỳ”).
Trong “Hai vệt nắng chiều”, Xuân Trường có nhiều câu thơ
về sự thăng hoa của tình yêu, thân phận của tình yêu thật đáng nhớ và đáng được
đánh dấu khuyên vào đó. Có thể đưa ra hàng loạt dẫn chứng: “Em chưa núi mà lòng
ta muốn chạm đầu thủ thỉ/ Thời gian chảy hai ta vào tri kỷ/ Khuya khoắt đường về,
khuya khoắt mênh mông” (“Đêm Krôngpa”), “Nếu mà lỡ cuộc bể dâu/ Thì xem như mới
bắt đầu nghe em/ Ngàn năm môi biển vẫn mềm/ Ngàn năm cát vẫn dịu êm đợi chờ” và
“Bồng bềnh em bồng bềnh tôi/ Nước-mây hai đứa một đôi bồng bềnh(“Sáng nay lên đỉnh
Kê Gà”), “Em không gió mà lòng ta cứ sóng/ em không hương sao ta mãi bận lòng”
và “Chiêm bao ta em vàng đến Sài Gòn” (“Bẽn lẽn dã quỳ”), “Thế gian đông lắm
người ta/ Mà sao tôi cứ thật thà một em” (“Bước chân tháng chạp”), “Cắn miếng
tinh mơ nghe ngọt lịm phù sa” (“Chợ nổi Cái Răng”)...Bốn câu thơ dưới đây cho
trong “Nhớ An Khê” thấy vẻ đẹp buồn đến mong manh của tình yêu hay là cái đẹp của
tình yêu luôn mang trong lòng nó sự mong manh ngay từ khởi thủy:
Em thở dài bằng mắt
Tôi vội vã bằng lời
Mà sao trong vời vợi
Đã mầm mống chia
phôi...
Với “Hai vệt nắng chiều”, Xuân Trường như đang cố níu giữ
những mảng hồi quang và ông đã như thoát khỏi mình, thoát khỏi những rào cản thế
tục để trải hết lòng mình, đặng làm tròn chức phận của một thi sĩ:
Ra ngoài tử biệt
sinh ly
Văn chương góp một
chuyến đi vô cùng...
ĐẶNG HUY GIANG
